به گزارش پایگاه خبری افق یزد، زنگ خطر پیری جمعیت در کشور به صدا درآمده، نرخ رشد جمعیت در کشور در حال کاهش است و مسائل متعددی در بحث فرزندآوری در جامعه مطرح می‌شود، اما مساله اصلی اینست که فرهنگ حاکم بر دهه ۶۰ و ۷۰ و شعار «فرزند کمتر، زندگی بهتر» در جامعه رسوخ کرده است.

این فرهنگ چنان نهادینه شد که به خانواده‌های بیش از دو فرزند با چشم تحقیر نگریسته شد و رفتار‌هایی با این خانواده‌ها انجام گرفت که گویی مرتکب جرم و جنایتی شده اند. کار حتی به جایی رسید که فرزندان چهارم به بعد از داشتن برخی حقوق اجتماعی محروم می‌شدند.

اکنون پس از چند دهه تبلیغات گسترده در حوزه کنترل جمعیت، شعار «فرزند بیشتر، زندگی بهتر» جایگزین شعار قبلی شده است، ولی تشویق مجدد خانواده‌ها به فرزندآوری کاری بسیار دشوار است، چراکه بسیاری از خانواده از نظر فرهنگی نمی‌پذیرند تعداد فرزندان آن‌ها از دو فرزند تجاوز کند.

بر این اساس مجلس شورای اسلامی برای جلوگیری از تبعات پیری جمعیت در کشور، قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده را مصوب کرد.

در این قانون به مساله سقط جنین کاملا توجه شده و بر اساس ماده ۵۶ این قانون، از جرائم دارای جنبه عمومی می ‌باشد و مطابق مواد (۷۱۶) تا (۷۲۰) قانون مجازات اسلامی و مواد این قانون، مستوجب مجازات دیه، حبس و ابطال پروانه پزشکی است.

مرکز نفس، جایی برای نجات جان فرزندانی است که مادران آنان درصدد سقطشان هستند. در این راستا با عضو هیئت مدیره این مرکز در یزد به گفت وگو نشستیم.

مرکز نفس در چه سالی و با چه هدفی راه اندازی شد؟

نفس به معنای نجات فرزندان از سقط است. مرکز نفس از سال ۱۴۰۰ به صورت غیررسمی در راستای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت شروع بکار کرد و فعالیت خود را از سال ۱۴۰۱ به صورت رسمی ادامه داد.

هدف مرکز هم شناسایی، مشاوره و حمایت از مادران خواستار سقط است که در این راستا ۸۰ ماما در استان آموزش دیده و به صورت ۲۴ ساعته پاسخگوی مادران هستند.

شناسایی توسط مراکر درمانی یا ماماها یا متخصصان زنان و زایمان صورت می گیرد. شماره مرکز نفس به این مادران داده می شود تا با مرکز تماس بگیرند یا اینکه اطلاعات وی به نفس ارسال می شود تا با مادر تماس بگیریم. ابتدا علت سقط جویا می شود و ماماها مشاوره لازم را به این افراد می دهند.

آیا ایده راه اندازی مرکز نفس از یزد آغاز شد؟

نه، ایده مرکز نفس از مشهد شروع شد و هم اکنون با همکاری بسیج دانشگاه علوم پزشکی، استانداری و کمیته امداد در سراسر کشور در حال فعالیت است. یزد پس از مشهد، دومین مرکز فعال کشور به شمار می آید که حتی به دلیل اقدامات انجام شده، مورد تقدیر کشور قرار گرفت.

با چه سازمان های دیگری همکاری می کنید؟

با بسیاری از ارگان ها در حال تفاهم هستیم، چراکه به دنبال حمایت و فرهنگ سازی هستیم. گرچه در بحث مشاوره بسیار فعالیم ، اما نفس هنوز ناشناخته است و به وسیله ارگان های مختلف درصدد معرفی و تاثیرگذاری بیشتر هستیم.

مرکز نفس در چند شهرستان استان دایر است؟

در همه شهرستان ها مرکز نفس وجود دارد و پوسترهای مرکز نفس استان در بیمارستان ها و مطب پزشک زنان و … نصب شده است.

گروه های مردمی نیز در این زمینه ورود کرده اند تا اگر مادری درصدد سقط باشد را شناسایی کرده و شماره و اطلاعات وی را در اختیار مرکز نفس قرار می دهد.

دلیل درخواست سقط مادران چیست و چه اقداماتی انجام می دهید؟

بسیاری از مادران به دلیل اقتصادی درصدد سقط هستند که تحت پوشش قرار می گیرند و ویزیت، مشاوره، آزمایش، سونوگرافی، دارو و حتی بسته های حمایتی به آنان ارائه می شود که البته اعتبار چندنی نداریم و دراین زمینه به یاری خیرین چشم دوخته ایم.

گاهی نیز بحث عرفی مثل بارداری دوران عقد است که به آنان مشاوره در زمینه قبح سقط جنین و حکم شرع و عوارض جسمی و روانی این مساله شرح داده می شود.

متاسفانه خیلی ها قبح سقط را نمی دانند و می گویند که جنین تا هشت هفتگی روح ندارد در حالی که انسان است و قتل محسوب می شود.

چه اقداماتی برای رفع مشکل اقتصادی مادران باردار انجام می دهید؟

هم اکنون شرایط برای بیمه شدن بانوان باردار وجود دارد و می توانند از این امتیاز استفاده کنند. برخی می گویند که حتی توان پرداخت مابه التفاوت را هم ندارند که به بیمارستان شهید صدوقی که از همه امکانات خدمات بارداری بهره مند هستند، معرفی شده و خدمات رایگان دریافت می کنند.

کلینیک های دانشگاه علوم پزشکی نیز آزمایش و سونوگرافی را برای این مادران به صورت رایگان انجام می دهند. داروهای مکمل نیز بدون هزینه ای در اختیار آنان قرار می گیرد و حتی اگر داروها خارج از مکمل باشد، سعی می کنیم توسط خیرین تامین شود.

بسته های معیشتی شامل گوشت، مرغ، روغن نیز برای آنان تهیه شده و سیسمونی شامل لباس و پوشک نوزاد تا دو سالگی از سوی خیرین تامین می شود.

به نظر می رسد که مشکلات اقتصادی از مهمترین دلایل سقط جنین است. آیا این ادعا درست است؟

اکثر کسانی که به مرکز نفس مراجعه کرده و می خواستند جنین خود را سقط کنند، مشکل اقتصادی داشتند اما این بدین معنا نیست که دلیل اصلی سقط جنین مشکلات اقتصادی است.

بررسی ها نشان داده که ۱۳ دلیل برای این اقدام وجود دارد که دوازدهمین دلیل را مشکلات اقتصادی تشکیل می دهد. اکثر زوج هایی که تک فرزند دارند از وضع مالی خوبی بهره مند هستند و رفاه خوبی دارند، بنابراین نمی توان مشکل اقتصادی را عامل اصلی سقط قلمداد کرد.

با کسانی که مشکل اقتصادی ندارند اما درصدد سقط هستند، چه صحبتی می کنید؟

برخی می گویند که بارداری آنان ناخاسته بوده یا فرزند چهارم و پنجم آن در راه است. در این زمینه به تشریح قبح سقط جنین می پردازیم. به آنان گفته می شود که شما درصدد قتل یکی از فرزندانتان هستید و این مساله هیچ تفاوتی با قبل بچه های کنونی شما ندارد.

این جنین نیز بچه شما محسوب می شود و نباید آن را موجودی غیرانسان تصور کنیم و سقط او به معنای ارتکاب قتل است.

سقط جنین چه عواقبی برای بانوان دارد؟

خیلی ها فکر می کنند سقط یک اقدام آسان است و هیچ عوارضی برای مادر ندارد، در حالی که سقط غیرایمن ممکن است خونریزی شدید و حتی مرگ را به دنبال داشته باشد. از دست دادن رحم یا ابتلا به عفونت های مکرر می می تواند از پیامدهای سقط باشد.

بسیاری از بانوان باردار پس از مشاوره و آگاهی از پیامدهای سقط از اقدام خود پشیمان شده و منصرف می شوند.

چند نوع سقط وجود دارد؟

سقط جنین به سه نوع طبی، قانونی و غیرقانونی تقسیم می شود. سقط طبی شامل مادرانی است که به دلیل برخی مشکلات نظیر خونریزی شدید و سقط ناقص و حاملی خارج از رحم ناچار به سقط هستند که جنین پس از تایید پزشک، سقط می شود.

سقط قانونی برای کسانی اطلاق می شود که ادامه بارداری به ضرر مادر یا جنین باشد که این سقط باید همراه با سونوگرافی و مجوز پزشکی قانونی همراه باشد.

اما سقط  غیرقانونی شامل سقط هایی است که بر اساس مصرف خودسرانه دارو صورت می گیرد. متاسفانه داروی سقط به ساده ترین شیوه ممکن در اختیار مردم قرار می گیرد و در پیج های اینستاگرام و عطاری ها و سوپرمارکت و آرایشگاه های زنانه موجود است.

نظر شما درباره سقط جنین غیرشرعی چیست؟ و آیا چنین با چنین مساله ای در مرکز نفس روبرو بوده اید؟

با سقط جنین این مادران هم موافق نیستیم چرا که شرعا جایز نیست. ما باید این افراد را به سوی مسائلی نظیر ازدواج سوق دهیم یا اینکه فرزند پس از تولد تحویل بهزیستی شود زیرا سقط این جنین هم قتل محسوب می شود.

ما تاکنون در مرکز نفس با چنین مساله ای مواجه نبودیم زیرا این افراد معمولا به صورت غیرقانونی اقدام به سقط می کنند.

البته این سقط ها هم ناایمن است و متاسفانه در این مدت یک مورد سقط غیرقانونی ناایمن جنین نامشروع به مرگ مادر منجر شد.

تلاش شما در مرکز نفس تاکنون چه نتیجه ای به همراه داشته است؟

فعالیت مرکز نفس یزد از اواخر سال گذشته تاکنون منجر به ارتباط با ۵۹۵ خانم بارداری انجامیده که درصد سقط جنین بودند.

خوشبختانه ۳۰۲ مورد از سقط منصرف شده که ۱۹۳ نفر تا دو سالگی فرزندانشان تحت حمایت مرکز هستند و ۴۹ نوزاد هم متولد شده است.

دلیل ناکامی در انصراف سایر مادران چیست؟

با این بانوان ارتباط گرفته شده که یا تمایلی برای همکاری نداشتند و به دنبال سقط رفتند و یا اینکه امکان تماس مجدد با آنان وجود نداشته است. به عنوان مثال با آنها تماس گرفته شده اما خطشان در دسترس نبود و بر این اساس ادامه مشاوره امکانپذیر نشد.

یکی از استدلال های شایع در جامعه برای سقط جنین اینست که جنین تا چهار ماهگی انسان محسوب نمی شود. آیا این استدلال درست است؟

سقط جنین در هر مرحله ای دارای دیه است و این مساله نشان می دهد که جنین از زمان تشکیل نطفه، انسان محسوب می شود.

سقط از زمان تشکیل جنین، قتل محسوب می شود و باید فرهنگ سازی مناسبی در جامعه برای اصلاح این ذهنیت انجام گیرد.

ماماهای مرکز نفس آموزش دیده اند و مراکز تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی نیز رصد می شود، اما همانگونه که گفتیم داروی سقط به راحتی در جامعه تهیه می شود.

در حالی که تا چند سال پیش شعار «فرزند کمتر، زندگی بهتر» رایج بود، چه شد که هم اکنون بر افزایش فرزند تأکید می شود؟

جمعیت ما به سمت پیری می رود و شاید در آینده خانه های سالمندان ما از مهدکودک ها بیشتر شود و باید به جای اینکه فرزندانمان را مدرسه بفرستیم از سالمندان مراقبت کنیم.

بی توجهی به بحران جمعیت سبب می شود تا در آینده نه معلم داشته باشیم و نه کارمند و حتی برای اداره کشور نیز دست خود را به سوی سایر کشورها دراز کنیم.

ضمن اینکه افزایش جمعیت، خواسته رهبر معظم انقلاب است و ما باید به این خواسته توجه ویژه ای داشته باشیم.

با وجود حاکم شدن فرهنگ «فرزند کمتر، زندگی بهتر» چقدر امیدوار به رسیدن به وضع مطلوب هستید؟

ما ۳۰ سال آن شعار را فریاد می زدیم و هم اکنون باید شعار مخالف آن را بر جامعه حاکم کنیم که کار سختی است. این به فرهنگ سازی نیاز دارد و ما باید با همه توان در میدان حضور یابیم.

برای اینکه فرهنگ معکوسی را در جامعه حاکم کنیم، به گذر زمان و کار فراوان و فراهم کردن زیرساخت ها نیاز داریم. این فرهنگ سازی باید از مدارس شروع شود تا دانش آموزان پس از رسیدن به سن ازدواج و فرزندآوری، ذهنیت مثبتی داشته باشند.

چند وقت پیش آماری از تعداد فرزندان مسئولان منتشر شد. اکثر مسئولان خصوصا کسانی که درباره لزوم افزایش جمعیت سخن می گویند، دارای فرزند کمی هستند. آیا این مساله در ذهن مردم متبلور نمی کند که چرا مسئولان شعار می دهند اما به شعارهای خودشان عمل نمی کنند؟

شاید گرفتاری شغلی سبب شود تا مسئولان فرزند زیادی نداشته باشند، اما مطمئنا به اهمیت افزایش جمعیت واقف هستند. البته بسیاری از ما متعلق به نسلی هستیم که تحت تاثیر شعارهای قبلی قرار داشتیم و هم اکنون به اشتباه بودن این شعار اذعان داریم.

بر این اساس است که نمی خواهیم اشتباه گذشته بار دیگر تکرار شود و تلاش می کنیم تا شعار «فرزند بیشتر، زندگی بهتر» جایگزین شعار قبلی شود.

آیا امتیازهای ارائه شده در قانون جوانی جمعیت می تواند مردم را به فرزندآوری ترغیب کند؟

امتیازهای نظیر زمین، تسهیلات، ۹ ماه مرخصی زایمان، دورکاری، عدم الزام به شیفت شب و … در این قانون وجود دارد که انگیزه برای فرزندآوری را بیشتر می کند.

اما برخی امتیازها نظیر بلیت نیم بهای سینما و موزه واقعا در شان مساله مهم فرزندآوری نیست.

بله، دولت باید به دنبال فراهم کردن زیرساخت های فرزندآوری باشد. به عنوان مثال گفتم که مشکل اقتصادی از آخرین دلایل سقط جنین محسوب می شود، اما اکثر بانوانی که به مرکز نفس یزد مراجعه کردند، این مشکل را داشتند.

در حال حاضر چه زیرساخت هایی برای زایمان راحت و کم هزینه فراهم شده است؟

دولت پس از طرح تحول ، شرایط بسیار خوب برای زایمان ایمن و بدون هزینه را فراهم کرده، به گونه ای که ارائه خدمات مراکز بهداشت در دوران بارداری رایگان است و مکمل ها بدون دریافت هزینه به آنان واگذار می شود.

اگر مادری نیاز به مراقبت و توجه ویژه داشته باشد به متخصص ارجاع داده می شود تا با هزینه های کم درمان شود.

زایمان در بیمارستان های دولتی برای مادران ایرانی کاملا رایگان است، برای شرکت در کلاس های آمادگی هیچ هزینه ای دریافت نمی شود و حتی داروهای زایمان بی درد هم به صورت رایگان در اختیار مادران قرار می گیرد.

زایمان باید به گونه ای خوشایند و راحت باشد که مادران از زایمان های بعدی وحشت نداشته باشند و استقبال کنند.

سوال آخر اینکه وضعیت باروری در استان چگونه است و چه آینده ای را متصور هستید؟

نرخ باروری در استان یزد ۲ است که البته باید بالای ۲٫۵ باشد، اما باز هم از برخی استان ها بهتر هستیم و بارداری سوم و چهارم در استان هم افزایش یافته است.

یکی از مهمترین مسائل اینست که شرایط برای ازدواج مهیا شود چرا که ازدواج به بارداری منجر می شود.

امیدواریم شرایطی فراهم شود تا بتوانیم در زمینه جوانی جمعیت به خوبی فعالیت کرده و از پیری جمعیت جلوگیری کنیم.